Keuzestress

Ik heb heel wat vrienden en kennissen die er wat rechtsere ideeën op nahouden dan ik. De meesten doen dat ongetwijfeld uit overtuiging. Ze zijn ervan overtuigd dat een slanke overheid beter is voor iedereen, en dat een beperkte sociale zekerheid mensen activeert. Ze vinden dat linkse partijen mensen betuttelen, in plaats van er vertrouwen in te hebben dat mensen voor zichzelf kunnen zorgen.

Of ze vinden dat sommige mensen te weinig moeite doen om voor zichzelf te zorgen, en zich al te gemakkelijk laten verzorgen door de uitgebreide sociale vangnetten waar linkse partijen voor pleiten. Ze willen hun geld, waar ze vaak hard voor gewerkt hebben, niet zomaar uitdelen aan mensen die het niet verdienen of niet nodig hebben.

Deze links-rechts-discussie bestaat al decennia, en ze zal waarschijnlijk nog decennia lang blijven voortduren. Daar is niets mis mee. Maar ik zou ze vandaag even opzij willen zetten.

Er zit zeker een kern van waarheid in dat alles. Ik ben het meestal niet zo eens met rechtse partijen omdat je volgens mij niet goed genoeg het onderscheid kunt maken tussen wie echt hulp nodig heeft en wie niet. En ik vind het erger om iemand die hulp nodig heeft niet te helpen, dan om iemand te helpen die eigenlijk voor zichzelf kan zorgen.

Deze links-rechts-discussie bestaat al decennia, en ze zal waarschijnlijk nog decennia lang blijven voortduren. Daar is niets mis mee. Maar ik zou ze vandaag even opzij willen zetten.

De meeste van deze weldenkende rechtse medemensen beseffen ongetwijfeld ook wel dat we dringend iets moeten doen aan de opwarming van de aarde. In hun eigen belang, en in dat van alle andere mensen. Maar ze aarzelen om op Groen te stemmen, als ze het al overwegen, want Groen is een tamelijk linkse partij. En helaas is er geen rechtse groene partij.

Ze aarzelen om op Groen te stemmen, als ze het al overwegen, want Groen is een tamelijk linkse partij. En helaas is er geen rechtse groene partij.

Waarom is dat zo? Dat is mij ook niet helemaal duidelijk, maar het blijkt zo te zijn. Een mogelijke verklaring is dat liberalen een probleem hebben met het verplichten en verbieden van dingen, en met een overheid die teveel regels oplegt. In de liberale vrijemarktfilosofie zorgen individuen automatisch voor zichzelf, en omdat ze dat allemaal doen, dienen ze ook het algemeen belang. In veel gevallen werkt dat, maar in het geval van global warming denk ik dat het ondertussen wel bewezen is dat dit niét werkt.

Het zou beter zijn mocht er een rechtse groene partij zijn, en ik denk dat ze best wel succesvol zou zijn.

Terwijl CD&V wegvlucht in complottheorieën en N-VA stemmen ronselt door te zeggen dat het wel in orde zal komen (we zijn in het verleden ook nooit uitgestorven, dus waarom zou dat nu plots wel gebeuren, zo luidt de redenering), probeert Open VLD vandaag dapper dat gat op te vullen.

In het programma van Open VLD staan een aantal interessante klimaatvoorstellen. Toch kan ik me niet van de indruk ontdoen dat deze voorstellen snel-snel bijeengeraapt zijn toen de klimaatspijbelaars plots de straten van Brussel vulden.

In het programma van Open VLD staan een aantal interessante klimaatvoorstellen, zoals de klimaatbegroting, “die transparant alle opbrengsten en kosten van onze klimaatinspanning in kaart brengt”. Toch kan ik me niet van de indruk ontdoen dat deze voorstellen snel-snel bijeengeraapt zijn toen de klimaatspijbelaars plots de straten van Brussel vulden.

Het programma is op dit vlak erg vaag, en lijkt hoofdzakelijk te bestaan uit ideeën en richtlijnen eerder dan concrete maatregelen. Neem nu deze paragraaf:

“De energiemix van de toekomst zal gedomineerd worden door energie uit hernieuwbare bronnen. De prijzen voor onder andere windmolens en zonnepanelen zijn al sterk gedaald en dat zal zich enkel doorzetten. De technologie is volwassen en de business case in meer en meer gevallen rendabel. Daardoor kan ook de steun voor deze technologieën verder afgebouwd worden. Particulieren die in zonnepanelen investeren zien hun investering vandaag al op acht jaar terug betaald, zonder één euro subsidie. Nadien kan je nog vele jaren een lage energieprijs genieten.”

Verkiezingsprogramma van Open VLD

Klopt helemaal. Maar dat is toch geen klimaatmaatregel? Zeker, zonnepanelen zijn ook rendabel zonder subsidie, en dat is potentieel een goed argument om ze niet te subsidiëren. We willen onze kinderen immers niet alleen een leefbare planeet nalaten, maar liefst ook geen schuldenberg. Maar je kunt bezwaarlijk beweren dat het klimaat hier beter van wordt. Bovendien kan niet iedereen de investering in zonnepanelen zomaar ophoesten zonder subsidie.

Of dit:

Vanaf 2026 zullen we al een capaciteit van 4 GW aan windenergie geïnstalleerd hebben. Dat komt overeen met de capaciteit van 4 grote kerncentrales. We onderzoeken de mogelijkheden om volle zee te gebruiken om hernieuwbare energie te produceren en versterken de internationale samenwerking op en rond de Noordzee met de uitbouw van een ‘Northsea Grid’ dat windmolenparken verbindt en rendementen optimaliseert.

Verkiezingsprogramma van Open VLD

Heel goed idee, maar voor een partij die “gewoon doen” als slogan heeft, is dit toch wel heel voorzichtig? Versta me niet verkeerd – ik vind het een goed idee om de dingen te onderzoeken voor je een beslissing neemt. Maar dat dat nu nog moet gebeuren, toont volgens mij dat de partij haar huiswerk (nog) niet gemaakt heeft. Ik kan niet anders dan vermoeden dat dat komt omdat Open VLD pas in januari 2019 in allerijl een klimaatprogramma is beginnen schrijven.

Dat hoeft niet te betekenen dat Open VLD niet écht van plan is om in actie te schieten voor het klimaat. Voortschrijdend inzicht bestaat, en moet toegejuicht worden. Misschien was Open VLD bang voor het gebrek aan draagvlak, en heeft de partij beseft dat dat draagvlak er nu wel is.

Ik zou Open VLD graag het voordeel van de twijfel geven. Maar feit is dat deze partij al 20 jaar onafgebroken in de federale regering gezeten heeft, waar al die tijd toch bijzonder weinig gerealiseerd is op klimaatvlak.

Ik weet niet zeker of ze het menen met hun klimaatvoorstellen. Of die tijdens mogelijke regeringsonderhandelingen niet opgeofferd worden ten voordele van andere punten. Ik zou Open VLD graag het voordeel van de twijfel geven. Maar feit is dat deze partij al 20 jaar onafgebroken in de federale regering gezeten heeft, waar al die tijd toch bijzonder weinig gerealiseerd is op klimaatvlak. Ook het Climate Action Network (CAN) Europe deelt Open VLD op basis van het stemgedrag in het Europees parlement in bij de “Delayers”, “who believe in the need for climate action, but do not act with the required urgency.”

Zelfs áls ze het menen, zitten de liberalen met het probleem dat ze nog te weinig concrete voorstellen hebben. Kortom, voor een doortastend l;limaatbeleid zou ik voorlopig nog niet op Open VLD rekenen.

De belastingen lopen niet weg, die kunnen we later ook nog verlagen. Maar het klimaat kan niet meer wachten. Het klimaat moet nú gered worden.

Liefste liberale medemensen, u zult dus moeten kiezen. Het is óf groen, óf rechts. Dat is niet iets waar ik blij mee ben, het is een vaststelling.

Ik begrijp dat het niet gemakkelijk is. Maar markten vrij maken en concurrentie stimuleren kunnen we over tien of twintig jaar ook nog. De belastingen lopen niet weg, die kunnen we later ook nog verlagen. Maar het klimaat kan niet meer wachten. Het klimaat moet nú gered worden.

Fout, zult u zeggen. De belastingen moeten nu omlaag, anders gaan er jobs verloren. Kan zijn. Maar denkt u dat een opwarming met meerdere graden geen jobs zal kosten? Denkt u niet dat de gevolgen van global warming veel erger zullen zijn dan die van een hoge belastingvoet? Denkt u niet dat dat nefast zal zijn voor de wereldeconomie, met alle gevolgen van dien?

Ik denk van wel.

Ik garandeer het u: als ik ervan overtuigd zou zijn dat Open VLD de beste garantie was op een doeltreffend klimaatbeleid, dan zou ik er zondag op stemmen.

Ik begrijp dat het niet gemakkelijk is, maar ik garandeer het u: als ik ervan overtuigd zou zijn dat Open VLD de beste garantie was op een doeltreffend klimaatbeleid, dan zou ik er zondag op stemmen. Ik zou vervolgens met pijn in het hart toekijken hoe onze sociale zekerheid verder kapotbespaard wordt, en onze overheidsbedrijven verder geprivatiseerd. Hoe de armsten armer worden en de rijken rijker. En hoe er desondanks een groot gat in de begroting achterblijft. Maar ik zou tenminste kunnen hopen dat het klimaat binnen de perken blijft. En ik zou tegelijk hopen dat er over vijf jaar een linkse partij klaarstaat die een even goed klimaatbeleid voorstelt.

Ik heb het geluk dat ik vandaag niet in die moeilijke situatie zit. Maar ik weet wat ik zou doen.

Van mening verschillen over belastingen en sociale zekerheid is geen schande. Dat is net wat onze democratie draaiende houdt. Maar het klimaat laten ontsporen omdat we te veel van mening verschillen over andere dingen – dat zou onvergeeflijk zijn.