Waar wachten we op?

Op zondag 10 oktober liep ik, net als vele anderen, voor het eerst sinds lang weer mee in een klimaatmars. De boodschap van deze betoging? Ik denk dat we die als volgt kunnen samenvatten. Ons huis staat in brand! Het is geen vijf over twaalf meer maar half één! We moeten nú iets doen! Het is tijd voor drastische maatregelen, die écht iets veranderen. Daarmee bedoelen we echt niet hier en daar een subsidietje voor isolatie, of een vergroening van een wagenpark. Er moeten nu echt wel dingen veranderen.

Er zijn vijf Belgische politieke partijen waarvan het partijbestuur beslist heeft dat ze het eens zijn met de boodschap van deze betoging

Samen met mij liepen zondag vijf politieke partijen mee: PVDA, Ecolo, Groen, PS en Vooruit. En dan bedoel ik niet dat er sommige leden van die partijen op eigen initiatief meeliepen in de betoging – dat lijkt me evident. Nee, ik bedoel dat de partijen zelf aanwezig waren, compleet met vlaggen, tenten, politieke kopstukken en alles wat je wilt. Met andere woorden, er zijn vijf (!) Belgische politieke partijen waarvan het partijbestuur beslist heeft dat ze het eens zijn met de boodschap van deze betoging, in die mate dat ze het nuttig vonden om als partij mee te lopen.

Met vijf partijen kun je toch al wat gedaan krijgen, zou je denken.

De *Back to the Climate-*mars in Brussel op 10 oktober 2021 (foto DimiTalen). De gele vlaggen en ballonnen zijn van Amnesty International, maar de rode en groene vertegenwoordigen politieke partijen.

Incontournable

Toegegeven, op de PS na zijn dit niet direct de grootste partijen van het land. Maar toch. In de parlementen van het Brussels Gewest, het Waals Gewest, en de Franse Gemeenschap hebben deze partijen samen een absolute meerderheid! Ze kunnen met andere woorden om het even welke wet zonder problemen door het parlement krijgen – op voorwaarde dat ze onderling overeenkomen natuurlijk. In de federale Kamer hebben ze 61 van de 150 zetels. Geen meerderheid, maar genoeg om – samen – incontournable te zijn, zoals dat dan heet. Genoeg om tegen de andere partijen te zeggen: ofwel regeer je met het Vlaams Belang, ofwel hou je rekening met onze klimaateisen. Opnieuw, op voorwaarde dat ze aan hetzelfde zeel trekken.

In de parlementen van het Brussels Gewest, het Waals Gewest, en de Franse Gemeenschap hebben deze partijen samen een absolute meerderheid!

Maar is dat dan zo moeilijk? Toevallig of niet gaat het hier over vijf linkse partijen. Vijf partijen die het erover eens zullen zijn dat klimaatbeleid ook sociaal moet zijn. Die de kloof tussen arm en rijk minder diep willen maken. Die liever de rijken zullen belasten dan te besparen ten koste van de armen. Vijf partijen die niet bij hoogdringendheid confederalisme willen invoeren of een ander soort staatshervorming willen doorvoeren. Vijf partijen die, kortom, toch wel genoeg raakvlakken zouden moeten hebben om min of meer overeen te komen.

Zeker, er zijn ook verschillen, maar die zijn er altijd. De voornaamste hindernis is waarschijnlijk dat de PVDA als te extreem, te radicaal beschouwd wordt. Dat ze zich volgens sommigen onvoldoende distantieert van dictatoriale communistische regimes in het buitenland. Dat zou kunnen, ik wil mij daar hier niet over uitspreken, ook omdat ik onvoldoende op de hoogte ben. Maar ik heb deze partij in elk geval nog nooit zélf horen pleiten voor iets dat tegen onze democratische rechtsstaat ingaat. Ik geloof niet dat dit een partij is die de democratie wil afschaffen of censuur of dictatuur invoeren. Kun je daar dan niet mee samenwerken als linkse partij?

De regering-Wilmès had ook niet in haar regeerakkoord staan dat ze mensen zou verbieden om bij elkaar op bezoek te gaan, maar ze deed het toch. Omdat het nodig was.

Misschien wordt de PVDA op nog andere vlakken te extreem of te populistisch bevonden. Maar: daar hoef je allemaal niet in mee te gaan. De PVDA is wél een partij die een sociaal klimaatbeleid wil. Dus als je dit inderdaad de hoogste prioriteit van deze tijd vindt – wat toch wel de boodschap was van de klimaatmars – kun je daar dan niet mee samenwerken?

Of kun je niet op zijn minst geloofwaardig dreigen om dat te doen? Laten we niet vergeten dat ook de meeste andere partijen in ons land erkennen dat de klimaatcrisis een urgent probleem is waartegen dringend maatregelen genomen moeten worden. Is het dan niet mogelijk om te zeggen: begin er aan, nu, vandaag, met ons, tenzij je liever hebt dat we met de communisten samenwerken?

Een delegatie van Vooruit op de klimaatmars van 10 oktober 2021 (foto DimiTalen)

Actie

Vier van de partijen die zondag mee protesteerden tegen het schandalige gebrek aan klimaatbeleid in ons land (en de rest van de wereld) maken deel uit van de federale regering van datzelfde landje én die van het Brussels Gewest. Twee ervan zitten in de Waalse regering.

Is er dan echt niet méér mogelijk dan eisen dat vanaf 2026 de gesubsidieerde salariswagens van gegoede Belgen op (niet noodzakelijk groene) elektriciteit rijden? Kunnen we dan niet méér bereiken dan een bescheiden vliegtaks?

Zeker, we zijn maar een klein landje en onze uitstoot – hoewel hoog – is verwaarloosbaar op wereldniveau. Maar we kunnen wel een voorbeeldrol spelen, dat heeft ons land al eerder met succes gedaan.

En ja, deze federale regering met haar recentste begroting is zeker een verbetering tegenover vroeger. Maar nog eens: we zitten in een acute wereldwijde crisis. Mag het dan niet iets sneller gaan?

Regeerakkoord

Ja maar, hoor ik u zeggen. We hebben een regeerakkoord. We kunnen niet zomaar wetten stemmen die niet in het regeerakkoord staan!

Sorry, maar dat is bullshit. Natuurlijk kan dat wel. We zitten in een ongeziene wereldwijde crisis. De regering-Wilmès had ook niet in haar regeerakkoord staan dat ze mensen zou verbieden om bij elkaar op bezoek te gaan, maar ze deed het toch. Omdat het nodig was. Omdat we in een ongeziene wereldwijde crisis zaten.

“We weten wel wat we moeten doen, maar we weten niet hoe we daarna nog verkozen moeten geraken.” Welnu, ik zal het u zeggen, mijnheer Tobback: door samen te werken.

Ja maar, een wisselmeerderheid, dat zorgt voor ambras in de regering! Tja. Als je als partij vindt dat het klimaat geen regeringscrisis waard is, waarom ga je dan mee betogen? Is de tijd van de voorzichtige, politiek verantwoorde, geleidelijke verbetering niet een beetje voorbij intussen?

Ja maar, hoor ik Bruno Tobback nog zeggen. We weten wel wat we moeten doen, maar we weten niet hoe we daarna nog verkozen moeten geraken. Welnu, ik zal het u zeggen, mijnheer Tobback: door samen te werken. Als één minister een onpopulaire klimaatmaatregel invoert, riskeert die daar inderdaad voor afgestraft te worden. Maar als je zoiets met vijf partijen doet? Als je de christendemocraten, liberalen en/of de N-VA kunt dwingen om erin mee te gaan? Alle Belgen zullen heus niet zomaar voor het Vlaams Belang gaan stemmen in 2024. Een deel wel, maar de meesten niet. De meesten zullen wel beseffen dat dit nodig is.

Kartel

Weet u wat, mijnheer Tobback? Vorm in 2024 een kartel met de vijf partijen die zondag meebetoogden. Een Klimaatkartel – het klinkt nog goed ook. En trek naar de kiezer met één enkele belofte: een sociaal maar effectief klimaatbeleid. Ik heb geen glazen bol, en er is niets dat garandeert dat elke partij op zich daar groter van zal worden. Maar ik geef u op een briefje dat het Klimaatkartel als grootste partij uit de bus zal komen in Brussel, Wallonië en België. Niet iedereen zal herverkozen worden, maar het kartel zal er staan. En het zal aan zet zijn om drie regeringen te vormen.

Misschien zelfs vier regeringen, als de score in Vlaanderen goed genoeg is. In het huidige Vlaams Parlement hebben Groen, Vooruit en PVDA samen immers meer dan 1 op 4 zetels in handen. Minder dan de N-VA, maar niet zóveel minder. Mits een goede campagne maakt het kartel kans om ook in Vlaanderen de grootste partij te worden.

Vorm in 2024 een kartel met de vijf partijen die zondag meebetoogden, en trek naar de kiezer met één enkele belofte: een sociaal maar effectief klimaatbeleid.

Centrumrechts

Let wel: ik wil de overige partijen zeker niet verwijten dat ze niet op de klimaatmars waren – integendeel. Het is niet ongebruikelijk dat regeringspartijen beleid voeren in plaats van te betogen tegen de afwezigheid van beleid. En als je al jarenlang zulk beleid mee tegenhoudt of in elk geval niet als prioritair beschouwt, is het maar eerlijk om ook niet mee te lopen in een klimaatmars.

Zoals ik al zei: ook de liberalen, de N-VA en zelfs de christendemocraten erkennen tegenwoordig dat het klimaatprobleem reëel is en dringend aangepakt moet worden. Dat is rijkelijk laat, maar beter laat dan nooit.

Ik hoop dat ook deze partijen stilaan werk zullen maken van een echt klimaatbeleid dat die naam waardig is, zodat ook Vlaanderen eindelijk zijn steentje kan bijdragen. En ik hoop dat de verkiezingen in 2024 gewonnen zullen worden door de partijen die hier het hardst in durven doorduwen – welke dat op dat moment ook zullen zijn.

Maar het goede nieuws is dat de rest van het land daar niet op hoeft te wachten. De vijf partijen die op 10 oktober een duidelijk standpunt innamen, kunnen nú in actie komen.

The time is now

The time is now, zoals Vooruit zelf al vermeldde op haar spandoek. Stop dus met het negeren van de belangrijke partner die de PVDA is, en stop met achter de rechtse partijen aan te lopen als een underdog die al blij mag zijn dat hij überhaupt iets te zeggen heeft. Er zijn wel degelijk heel wat politici die vinden dat er nú iets moet gebeuren. En er zijn er weinig die dat nog echt durven tegenspreken. Dus. Waar wachten we op?

Keuzestress

Ik heb heel wat vrienden en kennissen die er wat rechtsere ideeën op nahouden dan ik. De meesten doen dat ongetwijfeld uit overtuiging. Ze zijn ervan overtuigd dat een slanke overheid beter is voor iedereen, en dat een beperkte sociale zekerheid mensen activeert. Ze vinden dat linkse partijen mensen betuttelen, in plaats van er vertrouwen in te hebben dat mensen voor zichzelf kunnen zorgen.

Of ze vinden dat sommige mensen te weinig moeite doen om voor zichzelf te zorgen, en zich al te gemakkelijk laten verzorgen door de uitgebreide sociale vangnetten waar linkse partijen voor pleiten. Ze willen hun geld, waar ze vaak hard voor gewerkt hebben, niet zomaar uitdelen aan mensen die het niet verdienen of niet nodig hebben.

Deze links-rechts-discussie bestaat al decennia, en ze zal waarschijnlijk nog decennia lang blijven voortduren. Daar is niets mis mee. Maar ik zou ze vandaag even opzij willen zetten.

Er zit zeker een kern van waarheid in dat alles. Ik ben het meestal niet zo eens met rechtse partijen omdat je volgens mij niet goed genoeg het onderscheid kunt maken tussen wie echt hulp nodig heeft en wie niet. En ik vind het erger om iemand die hulp nodig heeft niet te helpen, dan om iemand te helpen die eigenlijk voor zichzelf kan zorgen.

Deze links-rechts-discussie bestaat al decennia, en ze zal waarschijnlijk nog decennia lang blijven voortduren. Daar is niets mis mee. Maar ik zou ze vandaag even opzij willen zetten.

De meeste van deze weldenkende rechtse medemensen beseffen ongetwijfeld ook wel dat we dringend iets moeten doen aan de opwarming van de aarde. In hun eigen belang, en in dat van alle andere mensen. Maar ze aarzelen om op Groen te stemmen, als ze het al overwegen, want Groen is een tamelijk linkse partij. En helaas is er geen rechtse groene partij.

Ze aarzelen om op Groen te stemmen, als ze het al overwegen, want Groen is een tamelijk linkse partij. En helaas is er geen rechtse groene partij.

Waarom is dat zo? Dat is mij ook niet helemaal duidelijk, maar het blijkt zo te zijn. Een mogelijke verklaring is dat liberalen een probleem hebben met het verplichten en verbieden van dingen, en met een overheid die teveel regels oplegt. In de liberale vrijemarktfilosofie zorgen individuen automatisch voor zichzelf, en omdat ze dat allemaal doen, dienen ze ook het algemeen belang. In veel gevallen werkt dat, maar in het geval van global warming denk ik dat het ondertussen wel bewezen is dat dit niét werkt.

Het zou beter zijn mocht er een rechtse groene partij zijn, en ik denk dat ze best wel succesvol zou zijn.

Terwijl CD&V wegvlucht in complottheorieën en N-VA stemmen ronselt door te zeggen dat het wel in orde zal komen (we zijn in het verleden ook nooit uitgestorven, dus waarom zou dat nu plots wel gebeuren, zo luidt de redenering), probeert Open VLD vandaag dapper dat gat op te vullen.

In het programma van Open VLD staan een aantal interessante klimaatvoorstellen. Toch kan ik me niet van de indruk ontdoen dat deze voorstellen snel-snel bijeengeraapt zijn toen de klimaatspijbelaars plots de straten van Brussel vulden.

In het programma van Open VLD staan een aantal interessante klimaatvoorstellen, zoals de klimaatbegroting, “die transparant alle opbrengsten en kosten van onze klimaatinspanning in kaart brengt”. Toch kan ik me niet van de indruk ontdoen dat deze voorstellen snel-snel bijeengeraapt zijn toen de klimaatspijbelaars plots de straten van Brussel vulden.

Het programma is op dit vlak erg vaag, en lijkt hoofdzakelijk te bestaan uit ideeën en richtlijnen eerder dan concrete maatregelen. Neem nu deze paragraaf:

“De energiemix van de toekomst zal gedomineerd worden door energie uit hernieuwbare bronnen. De prijzen voor onder andere windmolens en zonnepanelen zijn al sterk gedaald en dat zal zich enkel doorzetten. De technologie is volwassen en de business case in meer en meer gevallen rendabel. Daardoor kan ook de steun voor deze technologieën verder afgebouwd worden. Particulieren die in zonnepanelen investeren zien hun investering vandaag al op acht jaar terug betaald, zonder één euro subsidie. Nadien kan je nog vele jaren een lage energieprijs genieten.”
Verkiezingsprogramma van Open VLD

Klopt helemaal. Maar dat is toch geen klimaatmaatregel? Zeker, zonnepanelen zijn ook rendabel zonder subsidie, en dat is potentieel een goed argument om ze niet te subsidiëren. We willen onze kinderen immers niet alleen een leefbare planeet nalaten, maar liefst ook geen schuldenberg. Maar je kunt bezwaarlijk beweren dat het klimaat hier beter van wordt. Bovendien kan niet iedereen de investering in zonnepanelen zomaar ophoesten zonder subsidie.

Of dit:

Vanaf 2026 zullen we al een capaciteit van 4 GW aan windenergie geïnstalleerd hebben. Dat komt overeen met de capaciteit van 4 grote kerncentrales. We onderzoeken de mogelijkheden om volle zee te gebruiken om hernieuwbare energie te produceren en versterken de internationale samenwerking op en rond de Noordzee met de uitbouw van een ‘Northsea Grid’ dat windmolenparken verbindt en rendementen optimaliseert.
Verkiezingsprogramma van Open VLD

Heel goed idee, maar voor een partij die “gewoon doen” als slogan heeft, is dit toch wel heel voorzichtig? Versta me niet verkeerd – ik vind het een goed idee om de dingen te onderzoeken voor je een beslissing neemt. Maar dat dat nu nog moet gebeuren, toont volgens mij dat de partij haar huiswerk (nog) niet gemaakt heeft. Ik kan niet anders dan vermoeden dat dat komt omdat Open VLD pas in januari 2019 in allerijl een klimaatprogramma is beginnen schrijven.

Dat hoeft niet te betekenen dat Open VLD niet écht van plan is om in actie te schieten voor het klimaat. Voortschrijdend inzicht bestaat, en moet toegejuicht worden. Misschien was Open VLD bang voor het gebrek aan draagvlak, en heeft de partij beseft dat dat draagvlak er nu wel is.

Ik zou Open VLD graag het voordeel van de twijfel geven. Maar feit is dat deze partij al 20 jaar onafgebroken in de federale regering gezeten heeft, waar al die tijd toch bijzonder weinig gerealiseerd is op klimaatvlak.

Ik weet niet zeker of ze het menen met hun klimaatvoorstellen. Of die tijdens mogelijke regeringsonderhandelingen niet opgeofferd worden ten voordele van andere punten. Ik zou Open VLD graag het voordeel van de twijfel geven. Maar feit is dat deze partij al 20 jaar onafgebroken in de federale regering gezeten heeft, waar al die tijd toch bijzonder weinig gerealiseerd is op klimaatvlak. Ook het Climate Action Network (CAN) Europe deelt Open VLD op basis van het stemgedrag in het Europees parlement in bij de “Delayers”, “who believe in the need for climate action, but do not act with the required urgency.”

Zelfs áls ze het menen, zitten de liberalen met het probleem dat ze nog te weinig concrete voorstellen hebben. Kortom, voor een doortastend l;limaatbeleid zou ik voorlopig nog niet op Open VLD rekenen.

De belastingen lopen niet weg, die kunnen we later ook nog verlagen. Maar het klimaat kan niet meer wachten. Het klimaat moet nú gered worden.

Liefste liberale medemensen, u zult dus moeten kiezen. Het is óf groen, óf rechts. Dat is niet iets waar ik blij mee ben, het is een vaststelling.

Ik begrijp dat het niet gemakkelijk is. Maar markten vrij maken en concurrentie stimuleren kunnen we over tien of twintig jaar ook nog. De belastingen lopen niet weg, die kunnen we later ook nog verlagen. Maar het klimaat kan niet meer wachten. Het klimaat moet nú gered worden.

Fout, zult u zeggen. De belastingen moeten nu omlaag, anders gaan er jobs verloren. Kan zijn. Maar denkt u dat een opwarming met meerdere graden geen jobs zal kosten? Denkt u niet dat de gevolgen van global warming veel erger zullen zijn dan die van een hoge belastingvoet? Denkt u niet dat dat nefast zal zijn voor de wereldeconomie, met alle gevolgen van dien?

Ik denk van wel.

Ik garandeer het u: als ik ervan overtuigd zou zijn dat Open VLD de beste garantie was op een doeltreffend klimaatbeleid, dan zou ik er zondag op stemmen.

Ik begrijp dat het niet gemakkelijk is, maar ik garandeer het u: als ik ervan overtuigd zou zijn dat Open VLD de beste garantie was op een doeltreffend klimaatbeleid, dan zou ik er zondag op stemmen. Ik zou vervolgens met pijn in het hart toekijken hoe onze sociale zekerheid verder kapotbespaard wordt, en onze overheidsbedrijven verder geprivatiseerd. Hoe de armsten armer worden en de rijken rijker. En hoe er desondanks een groot gat in de begroting achterblijft. Maar ik zou tenminste kunnen hopen dat het klimaat binnen de perken blijft. En ik zou tegelijk hopen dat er over vijf jaar een linkse partij klaarstaat die een even goed klimaatbeleid voorstelt.

Ik heb het geluk dat ik vandaag niet in die moeilijke situatie zit. Maar ik weet wat ik zou doen.

Van mening verschillen over belastingen en sociale zekerheid is geen schande. Dat is net wat onze democratie draaiende houdt. Maar het klimaat laten ontsporen omdat we te veel van mening verschillen over andere dingen – dat zou onvergeeflijk zijn.

The dinosaur in the room

Het was een doordeweekse dag in het parlement. De plenaire zitting was al geruime tijd aan de gang, en onder het verveelde oog van Siegfried Bracke en zijn ogenrollende partijgenoten was Kristof Calvo een tirade aan het afsteken over het gebrek aan klimaatbeleid van de regering in lopende zaken.

Plots werden de deuren opengegooid. Vijf gemaskerde CCC-militanten stormden de Kamer binnen. Eén van hen droeg een grote rode vlag.

Plots werden de deuren opengegooid. Vijf gemaskerde CCC-militanten stormden de Kamer binnen. Eén van hen droeg een grote rode vlag. De andere vier waren uitgerust met Kalasjnikovs en handgranaten.

De grootste van hen vuurde naar het plafond bij wijze van waarschuwing. “Geef hier dat debat!” schreeuwde hij, uiteraard in het Frans. “Of jullie gaan er allemaal aan!”

Kristof Calvo zag meteen dat hij het niet zou kunnen halen tegen deze extremisten en gehoorzaamde gedwee. Zijn collega-parlementariërs volgden zijn voorbeeld. De CCC’ers schoten nog wat naar omhoog voor de lol, en dropen dan tevreden af. Een ongebruikelijke, ijzige stilte vulde de plenaire zaal.

Het zou misschien het begin van een spannend verhaal kunnen zijn, maar waargebeurd is het niet. Wouter Beke bedoelde het allicht iets minder letterlijk toen hij in februari – kort na het ontslag van Joke Schauvliege – aan De Morgen het volgende vertelde:

“Ik geloof niet in complottheorieën en samenzweringen, maar dat extreemlinkse groepen het klimaatdebat kapen is wel duidelijk. Het is ook geen geheim dat Greenpeace Anuna De Wever adviseert wanneer ze op tv komt.”
Wouter Beke in De Morgen van 9 februari 2019

Maar wat dan wel? Welk debat? Voor 2019 wás er helemaal geen klimaatdebat. Een overweldigende meerderheid van de wetenschappers zei net hetzelfde als de groene partijen, Greenpeace, de Bond Beter Leefmilieu en andere “extreemlinkse groepen”: het klimaat warmt op en als we daar niet snel wat aan doen, zullen de gevolgen dramatisch zijn. De andere partijen mompelden af en toe een vaag “inderdaad”, of bijvoorkeur “inderdaad, maar …”, voor ze zo snel mogelijk terug overgingen tot de orde van de dag.

Links en extreemlinks zeggen al jaren hetzelfde. Het is niet omdat anderen het liever over iets anders zouden hebben, dat het debat “gekaapt” is.

Pas toen Anuna De Wever en Kyra Gantois met hun duizenden medespijbelaars wekelijks de straten van Brussel begonnen te vullen, werden de andere partijen gedwongen om ook standpunten in te nemen. Toen pas ontstond er een klimaatdebat: een debat over wat we moeten doen en hoe. Met of zonder kernenergie, met of zonder bedrijfswagens, snel en revolutionair of rustig zodat iedereen meekan.

Het is goed dat er eindelijk een debat is, en dat is dankzij de klimaatspijbelaars. En het is waar: sinds de klimaatmarsen zien we plots overal PVDA-spandoeken. Maar het debat is niet gekaapt door extreemlinks. Links en extreemlinks zeggen al jaren hetzelfde. Het is niet omdat anderen het liever over iets anders zouden hebben, dat het debat “gekaapt” is.

Ik heb eigenlijk medelijden met de CD&V’ers die wél wakkerliggen van het klimaat. Ik weet dat ze bestaan, de Staatsveiligheid heeft mij dat persoonlijk bevestigd.

Ik heb eigenlijk medelijden met de CD&V’ers die wél wakkerliggen van het klimaat. Ik weet dat ze bestaan, de Staatsveiligheid heeft mij dat persoonlijk bevestigd.

Nee, sorry, that was just a Joke (*). Ik weet dat ze bestaan omdat ik er op zijn minst één persoonlijk ken, en omdat de uitspraken van jongerenvoorzitter Sammy Mahdi over Schauvliege tonen dat er bij de jonge generatie iets anders leeft.

Ik heb alle respect voor deze mensen. Er zijn twee manieren om iets te bereiken in de politiek:

Je sluit je aan bij de partij die het meest aanleunt bij je eigen standpunt (als je veel energie hebt kan je die ook zelf oprichten) en probeert te zorgen dat die aan de macht komt.
Je sluit je aan bij een partij die sowieso regelmatig aan de macht komt, en probeert daar de standpunten geleidelijk bij te sturen.

De eerste manier lijkt zuiverder en integerder en kan soms sneller tot verandering leiden, maar evengoed kan het er nooit van komen omdat de partij in kwestie te weinig stemmen haalt. De tweede manier gaat langzamer en komt veel tsjeveriger over, maar is ongetwijfeld soms effectiever. Denk maar aan alle hervormingen en wetten die de toestand in ons land geleidelijk verbeterd hebben, en hoeveel er daarvan uiteindelijk verwezenlijkt zijn door centrumpartijen als de CD&V. Zeker, dat kwam vaak omdat ze onder druk gezet werden door partijen met een duidelijker streefdoel, zoals Groen / Agalev of de Volksunie. Maar dat betekent niet dat de mensen die het uiteindelijk voor elkaar krijgen op een breed gedragen manier, geen respect verdienen.

Deze groene CD&V’ers zitten nu met een groot probleem: hun partij wordt gedomineerd door dinosaurussen.

Maar deze groene CD&V’ers zitten nu met een groot probleem: hun partij wordt gedomineerd door dinosaurussen. Dat zeg ik niet alleen: de partij kreeg ook van het Climate Action Network (CAN) Europe het label “Dinosaurs”, net als de Europese Volkspartij waartoe ze op Europees niveau behoort. CAN bedoelt daarmee parlementsleden “who have not yet grasped the need for action against climate change and prevent others from doing more.”

CAN Europe bestempelt CD&V als een partij van dinosaurussen – foto Jakub Hałun (licentie) (Wikimedia)

En dat is er sinds februari niet op verbeterd. Dit weekend antwoordde Wouter Beke in De Morgen op vragen van lezers. Gevraagd naar het klimaatbeleid van Joke Schauvliege, antwoordde hij dit:

“Het beeld dat van haar werd opgehangen, is volledig fout. Neem nu de heisa rond het Essersbos. In ruil voor het kappen van die bomen komen er elders meer hectaren bos. Normaal gezien halen we ook onze klimaatdoelstellingen van 2020. En we hebben terug massa’s vissen, reeën en everzwijnen. Zelfs de wolven zijn terug in het land en er zijn welpjes in aantocht.”
Wouter Beke in De Morgen van 3 mei 2019

Hoera, er zijn terug vissen, reeën en everzwijnen! Ik weet niet of het waar is, het zou best kunnen. Maar wat heeft dat met klimaatbeleid te maken? Gaat de aarde stoppen met opwarmen omdat er meer vissen zijn? Of bedoelt Beke hier dat de verbetering van de fauna erop wijst dat het klimaat terug afkoelt? Dat kan natuurlijk niet, zelfs in de meest optimistische scenario’s blijft het nog jarenlang opwarmen.

Als Wouter Beke “klimaatbeleid” zegt, bedoelt hij een beleid dat ervoor zorgt dat milieu-activisten, wetenschappers, Kristof Calvo en ander extreemlinks gespuis stoppen met zeuren.

Voor mij zegt dit antwoord alles. Als Wouter Beke “klimaatbeleid” zegt, bedoelt hij niet een beleid dat ervoor zorgt dat het klimaat minder opwarmt, maar een beleid dat ervoor zorgt dat milieu-activisten, wetenschappers, Kristof Calvo en ander extreemlinks gespuis stoppen met zeuren. Klimaatbeleid is wat moeilijk, maar als we zorgen voor meer vissen en everzwijnen zullen ze ook wel blij zijn.

Ik wens alle klimaatminnende CD&V-leden heel veel succes met het transformeren van CD&V naar een echte klimaatpartij – het klinkt sarcastisch, maar ik meen het echt. Aan het huidige tempo schat ik dat het proces over twintig, dertig jaar voltooid zou kunnen zijn.

Alleen – tegen dan is het natuurlijk veel te laat. Dus, liefste groene CD&V’ers, blijf vooral druk zetten op uw voorzitter en zijn mede-dinosaurussen. Ik vraag u zeker niet om van partij te veranderen – uw streven is nobel. Maar voor u op 26 mei het bolletje naast uw eigen naam kleurt, zou ik toch nog eens twee keer nadenken. 26 mei is hét moment om te kiezen voor een beter klimaatbeleid, en als u het echt meent, dan beseft u hopelijk dat dat de komende vijf jaar niet van CD&V zal komen.

(*) Sommige mensen zullen misschien zeggen dat we moeten ophouden met Joke Schauvliege belachelijk te maken en te bedelven onder bakken kritiek. Ze is tenslotte ook maar een mens, ze heeft zich geëxcuseerd en heeft in tranen haar ontslag aangeboden. Kort na haar ontslag was dat ook mijn gevoel, maar later besefte ik dat die redenering niet klopt. Mocht ze gestopt zijn met politiek, dan zou het steek houden om het te laten rusten. Maar ze komt op als lijsttrekker in Oost-Vlaanderen. Bovendien heeft ze zich enkel geëxcuseerd omdat ze gelogen heeft over de Staatsveiligheid, niet voor de uitspraak dat de klimaatmarsen een complot waren, noch voor haar jarenlange non-klimaatbeleid. Ook Wouter Beke heeft zich daar nooit van gedistantieerd, integendeel. Het lijkt mij dus erg belangrijk om te blijven wijzen op het soort beleid dat de CD&V vertegenwoordigt.

Is die kilometerheffing wel zo slim?

Als het van de huidige regeringspartijen afhangt, ziet het ernaar uit dat de veelbesproken “slimme kilometerheffing” (ook bekend als rekeningrijden) er niet meteen komt. Enerzijds is het jammer dat dit zonder meer afgevoerd wordt “omdat er geen draagvlak is”. Anderzijds kan men zich de vraag stellen of die kilometerheffing nu eigenlijk wel nodig was. Zeker omdat de heffing voor de linksere partijen nog niet van de baan is.

Waarom een kilometerheffing?

De kilometerheffing werd op verschillende momenten gepresenteerd als oplossing voor verschillende problemen: het fileprobleem, het probleem van vervuilde lucht, en klimaatopwarming. Dit zijn drie erg verschillende problemen.

De Antwerpse Ring – foto Purka (licentie) (Wikimedia)

Wie heeft er last van?

Laten we om te beginnen de problemen al eens rangschikken volgens impact – kwestie van de dingen in het juiste perspectief te zien. Het fileprobleem is eigenlijk enkel een probleem voor wie in de file staat. Dat zijn heel wat mensen, en de meesten kiezen er niet vrijwillig voor – je zal mij niet horen zeggen dat het niet vervelend is – maar de impact is beperkt vergeleken met de andere twee problemen. Merk ook op dat deze mensen per definitie zelf een deel van de oorzaak van het probleem zijn.

Het fileprobleem is eigenlijk enkel een probleem voor wie in de file staat.

Luchtverontreiniging – ik beperk het hier nu even tot verontreiniging door wegverkeer – is een probleem voor iedereen die regelmatig uitlaatgassen inademt. Dat zijn de meeste mensen in Vlaanderen. Of je nu woont, werkt, naar school gaat, of je moet verplaatsen langs een drukke autoweg – er volledig aan ontsnappen is slechts weinigen gegeven. In dit geval zijn de slachtoffers niet altijd de mensen die het probleem veroorzaken.

Uiteraard is er ook buiten Vlaanderen en België veel luchtverontreiniging. Maar daar kunnen Vlaamse of Belgische maatregelen onmogelijk iets aan veranderen.

Klimaatopwarming is een probleem voor alle mensen wereldwijd, niet alleen vandaag maar nog honderden, zoniet duizenden jaren in de toekomst. We zijn ook allemaal mee oorzaak van het probleem, maar de grootste vervuilers zijn niet de grootste slachtoffers.

Wat moeten we precies belasten?

De drie problemen kunnen bestreden worden door autorijden te belasten en zo te ontmoedigen. Maar de vereisten voor die belasting zijn telkens anders. Om het fileprobleem op te lossen, maakt het niet uit of mensen op een landweggetje of om middernacht de auto of de fiets nemen. De belasting moet afhangen van wanneer men rijdt, en van waar men rijdt. Dat zijn zaken die relatief moeilijk te meten zijn. Vandaar dat het plan was om elke auto uit te rusten met een soort gps-toestel dat opvolgt en rapporteert waar en wanneer je rijdt. Dat kost behoorlijk wat geld, en heeft ook een milieukost: de toestellen moeten gefabriceerd en achteraf weer gerecycleerd worden.

Er is inderdaad geen enkele reden om het fileprobleem op te lossen tegen de wil van de filerijders in.

Nu beweren onze ministers dat er geen draagvlak is voor rekeningrijden. Als dat klopt – wat goed mogelijk is – betekent dat dat de mensen die in de file staan, liever in de file blijven staan dan gefactureerd te worden volgens hun rijgedrag. Prima, denk ik dan. De files zijn hun probleem – aan hen om te beslissen of en hoe het opgelost moet worden. In deze context heeft de minister dus gelijk: er is inderdaad geen enkele reden om het fileprobleem op te lossen tegen de wil van de filerijders in.

Er zijn natuurlijk andere oplossingen denkbaar: investeren in beter openbaar vervoer en fietsinfrastructuur. Flessenhalzen wegwerken door wegenwerken. Sommigen zweren bij een uitbreiding van de wegcapaciteit in het algemeen, al zeggen deskundigen dat dat uiteindelijk gewoon meer verkeer aantrekt. Dat kan allemaal onderzocht worden, naargelang het draagvlak.

De CO2-uitstoot van een auto is recht evenredig met het brandstofverbruik. Dus in plaats van te investeren in ingewikkelde apparatuur, kunnen we ook gewoon de accijnzen op diesel en benzine verhogen.

Om iets aan de klimaatopwarming te doen, maakt het veel minder uit waar en wanneer mensen rijden. Wat telt is hoeveel CO2 ze uitstoten. Dat is eigenlijk veel gemakkelijker te meten: de CO2-uitstoot van een auto is recht evenredig met het brandstofverbruik. Dus in plaats van te investeren in ingewikkelde apparatuur om te meten wie waar en wanneer rijdt, en daar vervolgens onduidelijke correctiefactoren op te moeten toepassen naargelang de uitstoot van de wagen in kwestie, kunnen we ook gewoon de accijnzen op diesel en benzine verhogen. Een liter diesel resulteert in meer CO2 dan een liter benzine (*), dus daar zou men dan wat meer accijns op kunnen heffen. Dat moet natuurlijk wel op Europees niveau – anders gaan mensen gewoon over de grens tanken. Een ander belangrijk punt is dat het enkel goed werkt als men ook de salaristankkaarten afschaft. Wie beslist de auto te nemen, moet daar zelf de gevolgen van voelen.

Krijg je dan geen gele-hesjestoestanden? Mogelijk wel. Maar dat was met de “slimme” heffing evengoed een risico. Maar de gele hesjes protesteerden vooral omdat ze – zeker in Frankrijk – geen alternatieven hadden voor het steeds duurdere autorijden. Als het geld van de heffing gebruikt wordt om het openbaar vervoer en de fietspaden te verbeteren – wat sowieso ook helpt tegen files en klimaatopwarming – hoeft men veel minder weerstand te verwachten.

Als een Europese accijnsverhoging niet kan, is er een tussenoplossing die nog steeds veel eenvoudiger is dan de slimme kilometerheffing: meet gewoon gereden kilometers, ongeacht waar en wanneer die gereden zijn. Dat kan zonder gps-tracker: elke auto houdt sowieso zijn kilometerstand bij, en die kan eenvoudig afgelezen worden bij de autokeuring. Vermenigvuldig de gereden kilometers met de gemiddelde uitstoot van de auto, en je hebt een aardig idee van de totale CO2-uitstoot. Dat getal kan je dan belasten. Het is minder nauwkeurig dan rechtstreeks de brandstof belasten, maar het kan wel op Vlaams of Belgisch niveau.

Voor luchtvervuiling tenslotte, is het niet de CO2-uitstoot die van tel is: CO2 is niet giftig, en het is voor het menselijk lichaam een volslagen ongevaarlijk gas. Hier is de hoeveelheid fijnstof en giftige gassen (zoals de beruchte NOx-familie) van belang. Toevallig zijn ook deze hoeveelheden grotendeels evenredig met het brandstofverbruik (**). Een liter diesel produceert ook meer van deze stoffen dan een liter benzine, dus ook hier is een hogere accijns aangewezen.

Geen gemis?

De dure toestellen voor de slimme kilometerheffing helpen eigenlijk alleen tegen het fileprobleem.

Conclusie: de dure toestellen voor de slimme kilometerheffing helpen eigenlijk alleen tegen het fileprobleem. Blijkbaar is er bij de mensen in de file geen draagvlak om dit probleem op te lossen, toch niet op deze manier, dus dan hoeft het niet. Het goede nieuws is dat een belasting om de andere twee problemen op te lossen veel eenvoudiger kan geïmplementeerd worden.

Vind ik het dan niet erg dat de kilometerheffing roemloos ten onder gegaan lijkt te zijn? Ergens toch ook wel, want de alternatieven die ik hier voorstel, hebben zeker geen hogere kans om op korte termijn ingevoerd te worden. Het enige alternatief dat Ben Weyts voorstelde, zijn verdere investeringen in de weginfrastructuur. Dat helpt misschien tegen de files, maar helemaal niet tegen vuile lucht en global warming.

Voor dit soort problemen hebben we politici nodig die hun verantwoordelijkheid durven nemen, draagvlak of niet

Deze laatste twee problemen zijn niet van het simpele soort waarbij de veroorzaker en het grootste slachtoffer dezelfde persoon zijn. Daarom is het niet zonder meer aanvaardbaar om mogelijke oplossingen af te voeren bij gebrek aan draagvlak. Voor dit soort problemen hebben we politici nodig die hun verantwoordelijkheid durven nemen, draagvlak of niet, om te vermijden dat we onszelf door kortetermijndenken uiteindelijk in de voet schieten.

Laat ons hopen dat er na 26 mei meer van dit soort politici aan de macht zullen zijn.

(*) In een eerdere versie van deze post zei ik dat een liter benzine meer CO2 produceert dan een liter benzine. Dat klopt niet: een liter diesel resulteert bij verbranding in 2.64 kg CO2, tegenover 2.39 kg voor een liter benzine (zie ecoscore.be). Let wel: Doordat een benzinemotor meer liters verbruikt per 100 km dan een dieselmotor, is de CO2-uitstoot per kilometer van een dieselwagen typisch wel lager dan bij een benzinewagen. Voor luchtvervuiling is dat niet het geval. Dieselwagens zijn dus iets klimaatvriendelijker, maar benzinewagens zijn minder vervuilend.

(**) Fijnstof ontstaat niet alleen door verbranding van brandstof maar b.v. ook door wrijving van de banden op de weg, wat eerder evenredig is met de afstand dan met het verbruik (zie Wikipedia)

Menselijk vernuft

Beste Maarten Boudry,

Ik las zonet uw brief in Knack aan Anuna De Wever en Kyra Gantois. U maakt een interessant punt: België zou wel eens meer impact kunnen hebben door technologische vooruitgang te bewerkstelligen dan door in ons eentje onze uitstoot te verlagen. Maar sta mij toch toe een heel aantal bedenkingen te formuleren bij uw redenering.

Klimaatopwarming is vooral óns probleem, niet dat van de planeet of van de natuur, zegt Maarten Boudry (foto NASA via Wikimedia)

Om te beginnen is het eerste deel van uw betoog – hoewel gebaseerd op ongetwijfeld correcte feiten – volkomen naast de kwestie. Inderdaad, klimaatopwarming zal niet het einde van de planeet betekenen. Die draait natuurlijk gewoon rustig verder. Ik denk niet dat iemand dat betwijfelt, en zeker Kyra en Anuna niet. Ik ben het ook met u eens dat de mens als soort niet zal uitsterven door klimaatopwarming: naarmate de aarde minder leefbaar wordt, zal de levensstandaard van de mens er gaandeweg op achteruitgaan. Ook de economie. Dat zal ongetwijfeld leiden tot minder CO2-uitstoot, zodat de opwarming vermoedelijk zal stagneren op een niveau waar op zijn minst bepaalde delen van de aarde nog leefbaar zijn voor op zijn minst een fractie van de huidige wereldbevolking. Ook een aantal flexibele en hardnekkige planten- en diersoorten zullen ongetwijfeld niet uitsterven.

Inderdaad, klimaatopwarming zal niet het einde van de planeet betekenen. Die draait natuurlijk gewoon rustig verder.

Hoera.

Ook het feit dat er 20.000 jaar geleden een ander klimaat was, lijkt me niet zo relevant, tenzij u wetenschappelijk bewijs hebt dat er toen ook 7 miljard mensen op de aarde leefden.

Fossiele energie heeft ons inderdaad heel wat welvaart opgeleverd. Nog zo’n feit dat niemand betwist, maar dat verder niet terzake doet. Asbest heeft ook heel wat jobs en geld opgeleverd, maar toch is er later besloten dat het beter is het niet meer te gebruiken. We moeten wel degelijk naar een koolstofvrije economie, u zegt het zelf.

U vindt het geen kwestie van politieke moed, maar een afweging van kosten en baten. Denkt u dat onze politici de zaak grondig overdacht hebben en tot de eensluidende conclusie zijn gekomen dat het huidige beleid de beste garantie is op welvaart op lange termijn? Laat me niet lachen.

Zou onze welvaart echt kelderen als we mensen zouden uitbetalen in geld in plaats van diesel? Gaat onze beschaving ten onder als we niet meer met het vliegtuig op vakantie kunnen? Kan onze economie echt niet blijven draaien als we wat meer investeren in fietspaden en openbaar vervoer?

Komaan zeg.

Kan onze economie echt niet blijven draaien als we wat meer investeren in fietspaden en openbaar vervoer? Komaan zeg.

Ik beweer niet dat het daarmee opgelost zou zijn. Evenmin ontken ik dat de remedie niet erger mag zijn dan de kwaal. Maar dat er op dit moment onvoldoende politieke moed aan de dag gelegd wordt, lijkt me toch een evidentie.

Zeker, we moeten ook inzetten op technologie. Maar het één sluit het ander toch niet uit? Zeker omdat de meeste politici, met alle respect, weinig kaas gegeten hebben van technologische vooruitgang, net zoals de meeste wetenschappers en ingenieurs weinig talent hebben als politicus.

Dat geldt trouwens ook voor Anuna en Kyra. Ik heb geen idee of ze goed zijn in wetenschappen, maar ze zitten in elk geval niet in erg technologisch georiënteerde studierichtingen. Om nog maar te zwijgen van de hoogdringendheid van het probleem, terwijl Anuna nog aan haar hogere studies moet beginnen. Dus doen ze waar zij goed in zijn: de wereld een geweten schoppen.

En dat is allang niet meer beperkt tot ons kleine, verwaarloosbare landje. Kijk maar naar de honderdduizenden mensen die wereldwijd op straat kwamen op 15 maart. We staan aan de vooravond van Europese verkiezingen. Zelfs de EU is relatief klein op wereldschaal, maar wel degelijk groot genoeg om een invloed te hebben, zeker als voortrekker. We kunnen wel degelijk iets veranderen.

Tot slot nog één vraag, mijnheer Boudry: hoeveel nieren heeft u? Ik ken uw medisch dossier niet, maar ik vermoed dat het antwoord twee is.

Volgens uw redenering zou u dus uw nier moeten aanbieden aan mijnheer Janssens. Sterker nog, we zouden als samenleving uw nier gewoon mogen opeisen ongeacht wat u daarvan vindt.

Waarom ik dat vraag? Wel, u zegt dat problemen in de toekomst altijd minder moeten doorwegen dan problemen in het heden. In het heden is er ongetwijfeld een doodzieke patiënt – laten we hem mijnheer Janssens noemen – die dringend een nieuwe nier moet krijgen, anders sterft hij. Mijnheer Janssens staat op een wachtlijst, en kan enkel hopen dat hij nog op tijd een nier zal krijgen.

U kunt perfect leven met één nier, mijnheer Boudry. Zeker, u zou misschien later zelf in de problemen kunnen komen. Er zouden ook complicaties kunnen optreden tijdens de operatie. Maar dat weten we allemaal nog niet, dus daar moeten we ons niet te veel zorgen over maken. Volgens uw redenering zou u dus uw nier moeten aanbieden aan mijnheer Janssens. Sterker nog, we zouden als samenleving uw nier gewoon mogen opeisen ongeacht wat u daarvan vindt. U vraagt immers ook niet aan de generaties na u of het oké is dat we alles vol CO2 pompen om onze welvaart in stand te houden. U beslist gewoon dat dat maar moet kunnen.

Ik wens u alvast een spoedig herstel toe.

Over mensen en bomen en BTW

Beste John Crombez,

Stemmen van CD&V, N-VA, Vlaams Belang: u mag ze allemaal hebben wat mij betreft. Maar op mijn stem hoeft u op 26 mei niet te rekenen.

Ik heb met veel interesse het interview in De Morgen gelezen waarin u antwoordt op vragen van lezers. Ik heb altijd sympathie voor u gehad, al van voor uw aantreden als sp.a-voorzitter. U maakt soms fouten, wat het moeilijk maakt om echt een grote fan te zijn, maar ik ben ervan overtuigd dat u het goed voorheeft met Vlaanderen en België. Ik wens u en uw partij dan ook een goed verkiezingsresultaat toe. Stemmen van CD&V, N-VA, Vlaams Belang: u mag ze allemaal hebben wat mij betreft. Maar op mijn stem hoeft u op 26 mei niet te rekenen.

Geloofwaardigheid

John Crombez – foto Joseph Castelein [CC BY 3.0 (licentie)] (Wikimedia)

Ten eerste heeft uw partij, zoals u zelf ook toegeeft, de laatste tijd een geloofwaardigheidsprobleem. Het is mij niet duidelijk wat de partij precies van plan is en hoe ze dat wil bereiken. Er lijkt geen duidelijke lijn of strategie te zitten achter de standpunten die uw partijleden verkondigen. Wat u zegt is niet wat Hans Bonte of Bruno Tobback zegt. Daardoor lijkt het dat de partij niet weet wat ze wil. Maar anderzijds vraag ik me af of we dat niet net moeten toejuichen. Men kan de sp.a-leden in elk geval niet verwijten dat ze blindelings het standpunt van de partijtop napraten, netjes afgelezen van debatfiches – zoals de leden van andere partijen wel eens verweten wordt.

Koopkracht en klimaat

Maar de tweede reden is wat mij betreft veel belangrijker. Op de vraag hoe u de groei van de koopkracht wil verzoenen met de strijd tegen de klimaatverandering, is het eerste wat u antwoordt – vóór het isoleren van huizen, wat ik wel een goed antwoord vind – dat de BTW op elektriciteit omlaag moet.

Ik begrijp wel waarom u dat zegt. Opnieuw, ik ben ervan overtuigd dat u het goed bedoelt. Talloze mensen hebben moeite om hun facturen te betalen, en u wil vermijden dat zij er nog verder op achteruitgaan door een ondoordacht klimaatbeleid. Ik begrijp het wel.

Maar in welk universum is het verlagen van de BTW op elektriciteit een maatregel die koopkracht en klimaatbeleid verzoent? Het is een maatregel die de koopkracht verhoogt, ten koste van het klimaat. Als elektriciteit goedkoper wordt, wordt er nog meer verbruikt, dat is elementaire economie.

U zou kunnen zeggen dat u de elektriciteitsprijs wil verlagen enkel voor de laagste inkomens, en tegelijk een andere maatregel voorstellen om de (beperkt) negatieve klimaatimpact hiervan te compenseren. Maar dat doet u niet.

Bomen en mensen

En dit is geen toevallige vergissing, het lijkt een constante binnen uw partij. Jinnih Beels zei enkele maanden geleden in De Zondag: “Wij willen eerst de mensen doen groeien, en daarna de bomen.” Naast het feit dat het herleiden van een klimaatbeleid tot ‘bomen’ een onjuiste en weinig respectvolle weergave is, kan ik me niet van de indruk ontdoen dat zowel u als mevrouw Beels een belangrijk punt over het hoofd zien: eerst de mensen helpen en daarna het klimaat is geen optie meer. Alles wat eindigt op “en daarna het klimaat” is geen optie meer.

Eerst de mensen helpen en daarna het klimaat is geen optie meer. Alles wat eindigt op “en daarna het klimaat” is geen optie meer.

Volgens het IPCC moet de wereldwijde netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 45% gedaald zijn als we de opwarming van de aarde onder 1.5 °C willen houden. Dat is nog een jaar of elf. Ongeveer twee legislaturen, om het in politieke termen te verwoorden. We hadden natuurlijk ook dertig jaar geleden kunnen beginnen, en alles rustig en geleidelijk aanpakken, maar dat is niet gebeurd.

Als we nu prioriteit geven aan ‘de mensen’ – hoe goedbedoeld ook – en een klimaatbeleid verder uitstellen tot we eerst de armoedeproblemen hebben opgelost, dan komen we te laat. Dan kunt u misschien nog een paar decennia de situatie van ‘de mensen’ verbeteren, maar daarna begint de klimaatopwarming uit de hand te lopen – op dat moment zal dit proces onomkeerbaar en zelfversterkend geworden zijn – en zal de situatie van diezelfde mensen, en van hun nakomelingen, er zwaar op achteruit gaan. Het zullen ook dan vooral de zwaksten onder ons zijn die de pijn zullen voelen. Op dat moment, mijnheer Crombez, zult u – of uw opvolgers – hen niet meer kunnen helpen, ondanks uw goede bedoelingen.

Het zullen ook dan vooral de zwaksten onder ons zijn die de pijn zullen voelen. Op dat moment, mijnheer Crombez, zult u hen niet meer kunnen helpen, ondanks uw goede bedoelingen.

Het zal allicht uw probleem niet meer zijn, mijnheer Crombez. Maar het zal wel een probleem zijn. Een groot probleem, voor miljoenen mensen. Ik heb te veel respect voor u om te denken dat dat u niets kan schelen. Als u erover nadenkt, mijnheer Crombez, dan denk ik dat u zich dit ook zult aantrekken. Dat dit u even woedend zal maken als al het onrecht dat u vandaag probeert op te lossen.

Prioriteiten

Ik denk dat sp.a eigenlijk wel beseft dat er dringend iets moet gebeuren. Dat hebt u alvast voor op pakweg de N-VA. Ik zie ook heel wat goede klimaatvoorstellen in uw programma. Maar toch ligt de prioriteit van uw partij nog steeds elders. Gezien uw verwachte verkiezingsuitslagen zal het niet uw partij zijn die de drijvende kracht wordt achter het volgende regeerakkoord. Als u er al bij betrokken bent, zult u toegevingen moeten doen – veel toegevingen. En dan vrees ik, mijnheer Crombez, dat die klimaatpunten voor uw partij geen breekpunten zullen zijn.

Voor Groen zullen ze dat wel zijn. Daarom gaat mijn stem op 26 mei naar hen. Niettemin hoop ik dat u genoeg stemmen zult halen om samen met Groen in een nieuwe regering te kunnen stappen. Het zou zowel de mensen als ‘de bomen’ ten goede komen.

Veel succes, mijnheer Crombez.

Waarom ik vrijdag niet ga werken

Klimaatverandering is zonder twijfel het grootste en dringendste probleem van deze tijd. Wetenschappers zeggen het al decennia, en inmiddels beseffen ook de meeste andere burgers dat dat zo is. We beseffen ook wel dat het steeds dringender wordt om er iets aan te doen, maar het gebeurt maar niet. De politici – die het best geplaatst zijn om op grote schaal in te grijpen – palaveren over migratie en vluchtelingen, over Britten die de controle terug willen en toch ook weer niet, over Arco-aandelen en jobs, jobs, jobs. Het klimaat is nooit écht een verkiezingsthema geweest.

Nu wordt het dat hopelijk eindelijk wel. Dat is de verdienste van de jongeren die, geïnspireerd door het voorbeeld van Greta Thunberg, al negen weken lang elke donderdag spijbelen en zo eigenhandig het thema al ruim twee maanden hoog op de agenda houden.

Ze vragen nu, voor één keer, aan alle andere generaties om mee te doen. Hoe zou ik dat kunnen weigeren?

Ik vind het prachtig wat ze doen, en hoe ze het doen. Ik sta voor 100% achter hen, maar ik ben eigenlijk beschaamd dat zíj het moeten doen. Ze zijn nog kinderen en jongvolwassenen en zouden – velen hebben het reeds opgeworpen als kritiek – eigenlijk op de schoolbanken moeten zitten en werken aan hun toekomst. Zij zouden zich moeten kunnen focussen op hun eigen ontplooiing, en zouden er moeten kunnen vanuit gaan dat de mensen die zich volwassen noemen, die beweren te weten wat goed voor hen is, zich intussen met de andere problemen bezighouden. Dat is wat ik deed toen ik 17 was, en ongetwijfeld vele anderen.

Maar dat kunnen zij niet. Zij beseffen dat er niets zal gebeuren als zij ons niet week na week blijven wakkerschudden. Op zijn minst tot aan de verkiezingen in mei. Dat is niet gemakkelijk, natuurlijk. Het is niet evident om wekenlang te blijven spijbelen. En dus vragen ze nu, voor één keer, aan alle andere generaties om mee te doen. Hoe zou ik dat kunnen weigeren?

Ik voelde me er wel wat ongemakkelijk bij, moet ik toegeven. Ik heb een interessante job dicht bij huis, waar ik goed van kan leven en waar ik de nodige flexibiliteit krijg om ook voor mijn gezin te kunnen zorgen. Wat heeft mijn werkgever mij in godsnaam misdaan?

Wat zouden ze zeggen als ik vertel dat ik niet kom werken vrijdag? Zouden ze mij dat kwalijk nemen? Zou dat gevolgen hebben voor mijn verdere carrière?

Maar, bedacht ik dan, die klimaatspijbelaars zullen zich ook wel ongemakkelijk gevoeld hebben. Sommigen kregen toestemming, maar anderen moesten tegen hun ouders, leerkrachten, directie ingaan. Ik zou dat allicht niet gedurfd hebben toen ik 17 was.

En, zo bedacht ik verder, wat moet ik dan zeggen tegen mijn eigen kinderen, als ze mij later vragen waarom ik op 15 maart 2019 gewoon op mijn werk zat terwijl de jongere generaties op mij rekenden? Sorry, maar ik voelde mij er wat ongemakkelijk bij?

Dus ging ik met mijn baas praten. En uiteindelijk bleek ik geluk te hebben: het management toonde veel begrip. Stakingsrecht in België blijkt nogal een vage materie te zijn, waarbij het niet helemaal duidelijk is – toch niet voor mij – of en wanneer je als Belg nu eigenlijk mag staken. Maar ik kreeg toelating om een dag onbetaald verlof te nemen. Dat komt ongeveer op hetzelfde neer, vond ik: ik verzaak aan mijn plicht als werknemer in naam van de goede zaak, en word dan ook niet betaald. En ik ben vrij om met een plakkaat in mijn handen naar Brussel te trekken.

Dus Greta, Anuna, Kyra, en alle anderen: ik heb er niet zo voor moeten vechten als sommige van jullie leeftijdsgenoten, maar ik zal er zijn vrijdag. Ik hoop dat we met velen zullen zijn.