Het Fietsinvesteringsplan (en waar het geld nog zoal naartoe gaat)

In 2017 lanceerde Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Ben Weyts met veel tamtam zijn Fietsinvesteringsplan. Hij zou over een periode van drie jaar 300 miljoen euro investeren in fietsinfrastructuur. Een recordbudget, volgens zijn eigen site hierover.

Tiensevest

Eén van de projecten die door dit plan gefinancierd wordt, is het verbreden van het tweerichtingsfietspad langs de Tiensevest in Leuven, en het vergroten van de opstelcapaciteit voor fietsers aan de verkeerslichten aan de Tiensepoort. Een erg nuttig project dat heel wat fietsende pendelaars ten goede komt. Een terechte investering dus – iedereen die ’s ochtends met de fiets de Tiensepoort moet passeren zal dat beamen.

De website van het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) over dit project vermeldt trots dat dit project kadert in het Fietsinvesteringsplan:

Vaartkom

Opvallend: deze investering is blijkbaar gecombineerd met een ander project: de werken aan de Vaartkom (website AWV – website stad). Laat mij even uitleggen waar dat project precies over gaat.

Het gaat om het rood omcirkelde gebied op de kaart hierboven, onder het viaduct van de R23, de ring van Leuven. Op de oostelijke oever van de vaart ligt de Aarschotsesteenweg, die aan de kant van de vaart een prachtig tweerichtingsfietspad heeft. De brug net ten noorden van de R23 was oorspronkelijk enkel voor voetgangers en fietsers, en maakt deel uit van de fietssnelwegen F3 (naar Brussel) en F8 (naar Mechelen). Auto’s konden de overkant bereiken door om de Vaartkom heen te rijden, een omweg van ongeveer een kilometer.

Op een bepaald moment is beslist om hier ook bruggen voor auto’s te voorzien. De redenering was, geloof ik, dat er op die manier minder verkeer zou passeren op de zuidoever van de Vaartkom, zodat men daar een autoluwe zone zou kunnen realiseren.

Aan de bestaande fietsbrug werd daarom een nieuw, veel smaller fietspad gebouwd, zodat de oorspronkelijke brug voor auto’s kon dienen. Ten zuiden van de R23 werd een nieuwe brug gebouwd voor auto- en fietsverkeer in de omgekeerde richting.

Het huidige project (zie website) bestaat in het heraanleggen van het kruispunt onder het viaduct, zodat autoverkeer ook daadwerkelijk over de twee bruggen kan. Hiervoor wordt het brede fietspad langs de Aarschotsesteenweg opgebroken en plaatselijk vervangen door een rijbaan met oversteekplaatsen.

Oneigenlijk gebruik?

Ik wil zeker niet zeggen dat dit project niet nuttig is of geen verdiensten heeft. Ik betwijfel of het de best mogelijke oplossing is voor de omgeving, maar dat is een andere discussie. Maar het is in elk geval géén verbetering van de fietsinfrastructuur: een breed, ononderbroken fietspad wordt nu onderbroken door oversteekplaatsen met verkeerslichten. Een brede fietsersbrug wordt vervangen door een erg smal fietspad langs een autobrug. Al bij al misschien een acceptabele prijs voor een voetgangervriendelijk gebied langs de vaartkom. Maar een investering in fietsinfrastructuur zou ik het toch niet noemen.

Toch lijkt de tekst van AWV over de Tiensepoort te suggereren dat ook dit project geld uit het fietsbudget ontvangen heeft.

Op de website van AWV over het Vaartkomproject wordt wijselijk gezwegen over het Fietsinvesteringsplan. Een beetje vaag dus allemaal. Dus, dacht ik, ik zal het eens vragen aan AWV: het agentschap heeft een Twitteraccount waarop vrij snel gereageerd wordt. Dus ik stel mijn vraag, aan AWV en voor de zekerheid ook aan Stad Leuven en de provincie:

Ik: @stadleuven @wegenenverkeer @vlaams_brabant Begrijp ik het goed dat de werken aan de bruggen over de #Vaartkom #Leuven ook onder het #fietsinvesteringsplan vallen? Want ik zie daar eigenlijk geen verbetering voor fietsverkeer, enkel voor auto’s?

http://wegenenverkeer.be/werken/ring-leuven-r23-verbetering-bus-en-fietsinfrastructuur-tiensepoort-en-tiensevest-start-van-de …

Deze laatste twee hebben nooit geantwoord, vermoedelijk omdat het niet hun project is, maar dat weet ik niet zeker.

AWV bleef aanvankelijk vrij vraag in zijn antwoorden, dus ik moest wat aandringen (klik hier om de conversatie op Twitter te bekijken):

AWV: Dag Pieter, werken aan de Tiensepoort maken specifiek deel uit van het fietsinvesteringsplan. Werken Vaartkom maken dat fietsers gemakkelijker over beide bruggen van en naar Vaartkom en centrum kunnen rijden. Meer info: http://wegenenverkeer.be/werken/werken-verbinding-vaartkom-ring-leuven …

Ik: Niet mee eens, voor de werken kon je ook prima over de brug fietsen. Tweede brug is enkel nodig voor autoverkeer.

Maar u hebt de vraag niet beantwoord: Vallen de werken van aan de Vaartkom ook onder het fietsinvesteringsplan?

AWV: Dag Pieter, bij al onze investeringswerken besteden we extra aandacht aan de fietsers. Dit is ook hier het geval. Specifiek werken Tiensepoort zijn volledig gericht op verbeteringen fietsers en maken dan ook deel uit van de investeringen voor fietsers 1.2

AWV: Dit onderdeel van werken thv Vaartkom is vooral aansluiten nieuwe bruggen op de wegeninfrastructuur. Hierbij houden we ook rekening met fietsers maar hier ligt nadruk op de aansluiting van de al geplaatste bruggen. Meer info over fietsinvesteringsplan: https://www.benweyts.be/nieuws/fietsinvesteringsplan-maakt-vlaamse-recordinvesteringen-concreet … 2/2

Ik: Werken Tiensepoort zijn idd volledig voor fietsers, dat staat niet ter discussie.

Wat betreft Vaartkom hebt u nog steeds niet geantwoord of er hier geld van het fietsinvesteringsplan van @BenWeyts gebruikt is.

Ik: Ik zal het anders formuleren: Volgens websites @BenWeyts en @wegenenverkeer is er 500.000 euro van fietsinvesteringsplan geinvesteerd in het gecombineerde project. Kosten de werken aan Tiensevest/-poort 500.000 euro, of is een deel naar Vaartkom gegaan?

AWV: Dag Pieter, beide werken samen zijn goed voor een investering van 500.000 euro. Deze twee werken werden samen aanbesteed en gegund aan een en dezelfde aannemer.

Ook op de exhaustieve lijst van investeringen uit Weyts’ plan (beschikbaar op de site van Weyts) worden de twee projecten als één geheel voorgesteld (de Zoutstraat en de Rederstraat zijn de twee straten die nu al op de Aarschotsesteenweg uitkomen):

Dus. Men breekt een prima fietspad op om er een autoweg dwars doorheen te leggen. Men breekt ook de bestaande fietsoversteken over o.a. de Aarschotsesteenweg op omdat die voor het nieuwe kruispunt een paar meter opgeschoven moeten worden. Vervolgens herstelt men de hele boel zodat fietsers opnieuw veilig kunnen passeren, zij het met een verkeerslicht. En dat wordt dan verkocht als zijnde een fietsinvestering.

Het is eigenlijk nog erger. Uit de tweets van AWV blijkt dat het volledige project aan de Vaartkom gefinancierd is met geld uit het Fietsinvesteringsplan. Het bouwen van de nieuwe brug e.d. valt ongetwijfeld onder een ander project, maar voor zover je als simpele burger te weten kan komen, bevat dit project b.v. ook het plaatsen van verkeerslichten voor auto’s, het aanpassen van de middenberm en het aansluiten van de nieuwe autobruggen op de bestaande weg. Allemaal bekostigd met geld bedoeld voor fietsinvesteringen.

Ik heb mijn verontwaardiging hierover samengevat in nog twee tweets, maar hierop werd niet meer geantwoord door AWV.

En dan is er nog deze vraag: waarom zou men twee werven die niets met elkaar te maken hebben en meer dan een kilometer van elkaar verwijderd zijn, combineren tot één project? Ik kan een paar mogelijke redenen bedenken:

• Om de bureaucratische rompslomp te verminderen. Eén groot project vergt allicht minder papierwerk dan twee kleine.
• Om een politiek quid pro quo te bestendigen. Zegt de ene partij tegen de andere: “Oké, wij zullen de heraanleg van de Vaartkom steunen, als wij op de Tiensevest een mooier fietspad mogen aanleggen.” Of omgekeerd. En om te vermijden dat één van de projecten op een ander beleidsniveau wordt geweigerd en één partij alsnog met lege handen achterblijft, wordt alles samengevoegd tot één project.
• Het kan ook een bewuste beslissing zijn om extra geld los te krijgen uit het fietsbudget. Door de twee projecten te combineren, valt het niet zo op dat slechts één ervan daadwerkelijk de fietsinfrastructuur verbetert. Vergeef me als ik even wat paranoïde of cynisch ben – het is maar een bedenking die bij me opkwam.

Wat ook de reden is, dit lijkt me in elk geval oneigenlijk gebruik van het budget dat Weyts voorzien had. Het gaat om 500.000 euro op een totaal van 300 miljoen, dus één zeshonderdste van het totaal. Daarvan is dan nog een deel volledig correct gebruikt voor de Tiensevest. Je kan zeggen dat dat financiële ruis is. Hopelijk is dat zo, maar deze zaak roept bij mij de vraag op hoeveel van de andere projecten daadwerkelijk de fietser ten goede komen. Een vraag die ik momenteel niet kan beantwoorden, maar die wel een antwoord verdient, zeker omdat Ben Weyts erg uitpakt met zijn fietsinvesteringen. Dat mag wat mij betreft, maar dan moeten het wel échte fietsinvesteringen zijn…

---

Update op 9-4-2019: Volgens dit artikel in De Standaard is dit lang niet het enige project waar fietsbudget gebruikt wordt voor andere werken. De minister heeft wat mij betreft gelijk dat onteigeningen om fietspaden aan te leggen meegerekend mogen worden, maar volgens het artikel werden er een ecoduct, een rotonde en zelfs bodemsaneringen meegerekend…

---

Update op 19-4-2019: Stef Arends van Apache.be spitte de zaak wat verder uit. Ook hij toont in dit artikel aan dat er nog heel wat andere gevallen zijn waar het fietsinvesteringsbudget voor allerlei andere wegenwerken gebruikt wordt. Het ziet er dus naaruit dat de “recordbudgetten” voor fietsinvesteringen dus vooral window dressing zijn. Ik wil zeker niet zeggen dat er niets nuttigs gebeurt, maar of we echt van een record kunnen spreken, wordt toch steeds meer twijfelachtig.